Op vrijdag 12 oktober trokken studenten van het Honours Programma van Windesheim naar Kloosterburen. ‘s Avonds in de oude boerderij Oud Bokum kregen ze te horen dat de lege en koude boerderij binnen 24 uur omgetoverd moest worden tot een Dragons’ Den.
Er mocht keihard gewerkt worden aan de opdracht: ‘Wat kan de toekomst zijn van Oud Bocum en het omliggende gebied’. Een opdracht op het gebied van sociale innovatie in een gebied (het Hogeland) waar de woorden krimp en ontvolking inmiddels ingeburgerd zijn, maar ook een grote creativiteit aan de dag gelegd wordt als het gaat om nieuwe concepten rond zorg, wonen en kwaliteit van leven. In korte tijd werden teams samengesteld en werden de mobile field offices ingericht. In ketelhuis, opkamer en achterhuis was een onwaarschijnlijke bedrijvigheid waar te nemen. In multidisciplinaire teams streden de studenten om het ‘Best innovative idea 2012/2013’.
De studenten werden ondersteund door kunstenaars, een architect, communicatie- en organisatie-deskundigen en trokken hun eigen innovatieve plan.
Een weekend vol ervaringen, om nooit meer te vergeten. ‘s Ochtends vroeg in het donker het wad op om de essentie van het Hogeland te ervaren, ‘s avonds oog in oog met de dragons om de innovatieve ideeën te presenteren . Doorgewinterde bestuurders, experts en ondernemers van het Hogeland traden op als dragons en legden de studenten het vuur positief kritisch aan de schenen. En natuurlijk was er het te enthousiasmeren publiek dat kritisch mocht meestemmen. Mooie innovatieve ideeën zagen het licht!
De Dragons’ Den is een innovatief trainingsconcept van het Social Innovation Lab. De Dragons Den Oud Bokum kwam tot stand in nauwe samenwerking tussen Windesheim en het Social Innovation Lab!
Vertrouwen als betaalmiddel Ik schrijf een briefje bij een afscheid; ‘Trust is the currency of the 21st century’. Jazeker, ik hou van goed Nederlands. Vertrouwen het betaalmiddel van de 21ste eeuw! Maar wat is dat eigenlijk…..vertrouwen? Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Vertrouwen is een waarde, een onderpand! Vertrouwen is, anders dan bij geld, lastig inwisselbaar voor iets anders met gelijkblijvend effect.
Hoe werkt dat eigenlijk? Nu controle steeds meer gelijk staat aan oud denken en vertrouwen aan nieuw. Nu vertrouwen wordt beleden als het nieuwe goud van toekomstig te weven netwerken. Wordt vertrouwen steeds belangrijker of zichtbaarder?
Oud denken versus nieuw organiseren
Staat vertrouwen gelijk aan nieuw organiseren en controle gelijk aan oud? Hebben organisatiewijsheden als ‘vertrouwen is goed, maar controleren is beter!’ hun langste tijd gehad? Is vertrouwen het nieuwe goed omdat steeds meer mensen en organisaties de waarde die er bij hoort belijden? Of komt vertrouwen uit de kast omdat het ‘oude controleren’ te moeilijk en te ondoorzichtig wordt? Rekenmeester niet meer in staat zijn met alle variabelen te rekenen? De indicatoren niet meer kunnen overzien? Oude controlemodellen steeds meer vastlopen?
Hype of nieuw controleren
Is vertrouwen als sociaal bindmiddel een sprong voorwaarts om aan het probleemgericht denken van de twintigste eeuw te ontsnappen? Een modekreet, een nieuwe hype? Is door de huidige transparantie en de verregaande ‘user reviews’ vertrouwen eigenlijk niet het nieuwe controleren? Hoeveel moed vraagt vertrouwen eigenlijk, hoeveel durf? Durven we verbintenissen aan te gaan zonder loodzware onderhandelingen en contracten? Durven we te gaan voor eigen kracht en een gemeenschappelijke ambitie in vertrouwen dat alleen al daardoor vooruitgang ontstaat? Kunnen banken het begrip ooit nog gebruiken zonder het verder te devalueren? Is vertrouwen een woord uit een oude taal?
Is vertrouwen een schuifregelaar, die alleen door jouw mensvisie wordt bepaald? Of is vertrouwen direct gekoppeld aan ieders prioriteit van het moment? De versmelting van individuele waarde in een allesoverheersend collectief moment. Zoals nu bij de verkiezingsuitslag! Vertrouwen in links, vertrouwen in rechts. Vertrouwen in het nieuwe en waarderend onderzoeken van ambitieuze gemeenschappelijke doelen. Of vertrouwen in het oude en elkaar bevechten uit stilstand.
Het oog van de storm als kraamkamer
In veel oude filosofische tradities zit de werkelijke vooruitgang in het centrum. Daar waar idealisme, materialisme, het individu en het collectief elkaar ontmoeten in gezond evenwicht. In het oog van de storm heerst rust en stilte! Aan de randen heerst wanorde, emotie en catharsis. Louterend, maar uiteindelijk zit de vooruitgang in het centrum! Begrijp mij niet verkeerd! Niet het centrum van compromissen, gedoogconstructies en papieren wetgeving! Maar het centrum van vernieuwing. Echt kijken naar dat wat nodig is, zoeken naar nieuwe oplossingen voor zorg, onderwijs, veiligheid. Kijken naar nieuwe organiserende principes, meer betrokkenheid, meer verantwoordelijkheid voor de burger. Meer samenredzaamheid, migreren van regelgevend, voorschrijvend naar faciliterend en kaderstellend. Oog voor het geheel en de verbanden.
Kijk, daar ligt de kraamkamer van het nieuw vertrouwen! Ik wens ons een pracht geboorte!
Ondernemen in de 21ste eeuw. Wat is dat? Is dat anders? Is dat nu zo anders dan in de 20ste. Natuurlijk ben ik de eerste die roept dat we op dit moment knabbelen aan een epistemologisch breukvlak. Zeg maar zo’n tijd waarop je later terugkijkt en denkt…toen werd alles anders.
Anders maar wat dan, hoe dan? Nemen we afscheid van de meer op angst en wantrouwen gerichte controlestructuren? Gaan we van in detail geschreven wetgeving, naar generieke of generatieve wetgeving. Van zware protocollen, naar raamwerken waarbinnen professionals vanuit eigen verantwoordelijkheid en betrokkenheid kunnen excelleren? Van hiërarchisch ingerichte piramidevormige organisaties, naar platte netwerkorganisaties. Van functiebeschrijving, naar functiedrives met een focus op intrinsieke motivatie in plaats van extrinsieke beloning.
Gaan we naar een globale verbondenheid met een lokale gerichtheid. Think global, act local? En steeds duurzamer! Niet omdat het lekker groen en populair is, er subsidiemogelijkheden te over zijn, maar omdat het besef doordringt dat het de enige weg is richting een solide, aangename en kwalitatief hoogwaardige toekomst! Het besef dat het economisch niet meer ‘uit kan’ om niet duurzaam te produceren, te organiseren en te leren. Een uitdaging en kans voor ondernemers. Het begrip duurzaam echt inhoud geven!
Maar wat vraagt dat dan van ondernemers in de 21ste eeuw. Wordt de werkelijkheid zo anders dat er andere vaardigheden nodig zijn? Ik denk het wel! Ik denk dat het steeds belangrijker wordt om vanuit de essentie te denken, te werken. Jouw essentie. Dat klinkt misschien zen, maar het is wezenlijk. De steeds sneller veranderende samenleving vraagt steeds meer van de mens als situationeel dier. Degene die vanuit zijn essentie, talent en kracht opereert heeft het makkelijker. Dat geldt voor de mens, maar ook voor organisaties, misschien wel samenlevingen.
Essentie de nieuwe koersbepaler
Denken vanuit jouw essentie is de beste koersbepaler die er is. Essentie, wie ben ik, waar wil ik mij mee verbinden. Waar laat ik mijn talent en kracht op los. En als dit net even te soft in je oren klinkt, mag deze trits ook:’ Essentie, ambitie, missie’
Het klinkt zo logisch. Toch begint het nu pas echt mee te spelen bij de aanstormende generaties. Maar ook bij de ‘above 40 generatie’ die klaar is met het oude strak gestuurde, gecontroleerde werken en zoekt naar nieuwe uitdagingen.
Maar wat vraagt dat dan, je hebt de essentie te pakken en dan? Misschien is vertrouwen wel de belangrijkste smeerolie, het nieuwe geld van de 21ste eeuw. Vertrouwen in eigen kunnen, de ladder durven te beklimmen zonder het eind te zien. Durven te reizen, weten waar je naar toe wilt, maar niet van dag tot dag alles dicht plannen. Durven los te laten en te voorzien in lege ruimte. Ruimte waarin nieuwe dingen kunnen ontstaan. Einstein zei het al:’ Alles ontstaat vanuit de leegte’. De 21ste eeuw wordt misschien wel een ‘intuïtieve eeuw’. Meer op gevoel, minder via de schijn van de ratio.
Transformatie heeft een ecosysteem nodig
Ik hoor je denken: ‘Dus niet meer alles plannen en dicht regelen’. Nee, verbinden met je lot, missie en dan durven experimenteren. Kleine experimenten durven aangaan, die mogen mislukken, soms zelfs moeten mislukken. Experimenteren, leren, leren experimenteren. En samen, niet alleen. Transformatie heeft een ecosysteem nodig. Een plek om te gedijen, een plek van uitwisseling en creatieve bevruchting. Steeds meer zie je deze broedplaatsen ontstaan! Bezoek die co-working spaces, fysiek of virtueel. Kijk uit naar de ‘third spaces’ die de fysieke ontmoeting combineren met de virtuele. Co-creëren tijdens fysieke ontmoetingen, tegelijkertijd verbonden met virtueel aanwezige gasten, die meekijken, meepraten en meedenken. De ‘Third Space’ wordt een geheel nieuwe werkelijkheid! Neem eens een moment om je een voorstelling te maken van de kracht van die verbonden netwerken.
Maar het begint allemaal bij een haarscherp beeld van jouw essentie, jouw missie en het cultiveren van jouw talent en kracht. Dat brengt je de rust die je nodig hebt om echt te kunnen acteren in de vermeende onrust van de 21ste eeuw.
Ochtend. In de zon, schommelbank. Ik denk aan taal, wat is taal? Wat doet het, wat maakt het? Kun je een wereld kennen zonder de tussenkomst van taal? Ooit bij stilgestaan wat er is ……. als er geen taal is?
Ik hoor je denken ‘een filosofische discussie’. En waarschijnlijk is het dat ook. Ik daag je uit! Ga eens zitten, lekker in de zon, ontspannen en schakel ‘taal’ even uit. Voor de Apple-denkers klik op het appeltje en klik op ‘forceer stop’. De windows-minded sluiten hun vensters.
Voel je het al? Kijk eens rond zonder taal te geven aan dat wat je ziet. Ervaar eens dat wat er werkelijk is. Kun je nog kijken zonder er direct enige betekenis aan toe te kennen. Stoel, gras, kippen, buurman met bladblazer! Huh, buurman met bladblazer? Merk je hoe moeilijk het is om taal uit te schakelen. Te zijn, te ervaren zonder woorden.
Taal, niet meer dan een afspraak
Lastig! Want zoals mij dochter van dertien laatst zei: ‘Wat nou als we hadden afgesproken dat huis boot was en gras blauw?’ En daar heeft ze een punt! Boeiend! Sta je er wel eens bij stil? Dat taal niet meer is dan een afspraak! Natuurlijk, een afspraak van eeuwen, diep geworteld in culturele verworvenheden.
Taal een afspraak? Of een geheim verbond tussen individuen om te duiden, te weten wie er bij hoort en wie niet? Taal als specie om de fundamenten van de eerste culturele stammen te metselen. Bijzonder dat waar we vroeger vooral instinctmatig door het leven dartelden, we nu de taal hebben als onafscheidelijke kameraad.
Taal, meer dan woorden alleen
Taal, als zuurstof voor het maatschappelijk handelen. Weg taal, weg afspraken, weg maatschappelijk bestel. Denk dat eens door! Kan iets of iemand veranderen zonder dat de taal verandert? Of verandert iets of iemand doordat de taal verandert? Wat is er eerder de taalkip of het taalei?
Taal is dat geschreven, gedacht of zijn het beelden? Denken in Youtubes, instagram, beeldiconen. Beeldtaal! Of geluid, muziek! Zie je de prachtige verwevenheid van de ‘culturele taal’ voor al onze zintuigen! Stel je die erfenis van eeuwenlange culturele verworvenheden of ballast eens voor. Zie het kasteel van het bestaande, de slotgrachten van het oude, de kanonnen van al het vastgelegde in taal, beeld en geluid. En dat zijn nog maar drie elementen van de taal waarin wij leven! Loop al je zintuigen eens na en realiseer je eens de taal die zij met zich meedragen! De afspraken, de stille dragers van ons cultureel erfgoed.
Verander de taal, verander de wereld
Voel mee met de hijgende veranderaar die zo vaak aan het kortste eind trekt. Zie de reorganisaties elkaar opvolgen als een varkenscyclus zonder enig resultaat. Ervaar de Manager die zijn bol kaal trekt bij het zien van de volgende mislukte verandering! Zie de voorgestelde vernieuwingen gebeiteld in oude beleidstaal en dito notities! Politieke programma’s vol met taal van verloren generaties. Als de taal zo verankerd is in en tussen mensen wordt deze dan niet achteloos gebruikt?
Laten we het verwoorden, verbeelden van verandering niet te makkelijk over aan professionals, zonder ons af te vragen hoe de essentie te vatten in een nieuwe essentiële taal? Zou bij elke verandering niet de vraag moeten zijn….welke nieuwe taal dat oplevert? Niet alleen in geschrift, maar gericht op alle zintuigen! Nieuwe afspraken gemaakt in verse nog plastische disruptieve taal! Geef vorm aan die meanderende rivier van vooruitgang!
Ik daag u uit ga eens op onderzoek naar die nieuwe taal! Ga met respect voor het oude op jacht naar het nieuwe! Schrap, creëer, voeg toe, verwijder, schrap alle overbodigheid ballast, kom tot de essentiële taal van verandering.
We spreken anderhalf jaar nadat ik het onderstaande blog schreef naar aanleiding van berichten dat de boer zijn langste tijd gehad had. Vandaag zag ik een artikel dat de ‘familie-boederij’ de wereld gaat redden. Morgenavond, op woensdag 12 maart, spreekt professor Tittonell in de Rode Hoed te Amsterdam tijdens de debatreeks It’s the food, my friendZo zie je maar weer, het kan snel gaan! Lees onderstaand het blog uit 2012.
’s Ochtends vroeg. Wakker worden met Twitter! Ik lees een tweet ‘schokkende cijfers, Boeren sterven op termijn uit’. Het heeft iets te maken met schaalvergroting. Een pronte vaststelling van even pronte onderzoekers! Het plaatje roept: ‘Cijfers liegen niet en zeker niet als het om statistisch doorgetrokken gevolgtrekkingen gaat’. Er is maar één probleem, cijfers vertellen altijd maar één waarheid. Er liggen aannames onder die je moet kennen en begrijpen.
Cijfers….moderne roeptoeters van oude modellen
Cijfers roepen ‘De zorg is niet meer betaalbaar’, ‘De vergrijzing slaat keihard toe’, ‘Onvoldoende docenten voor het onderwijs’. Roeptoeters van bestaand beleid als markeringen dat het beleid om moet. De cijfers kloppen alleen als je blijft denken in de ‘oude modellen’ van zorg, onderwijs en demografische leeftijdsopbouw! Het eerste moment dat je ‘anders gaat denken’ verworden de cijfers tot vluchtige gassen van verdampend beleid!
Neem die boeren, welke, die grote? Of juist die kleine? Die zakelijk gerunde volledig geautomatiseerde bedrijven? Of die kleinschalige parttime boeren. Die ‘gebruik-chemie-ter-bestrijding’ of ‘die alles-natuurlijk’ boeren?
Nieuwe businessmodellen door anders denken!
De boer bestaat niet! Inmiddels ken ik een groot aantal boeren van zeer diverse pluimage, visie en overlevingsstrategie. Gisteren nog Baileys gemaakt op een boerenbedrijf dat inmiddels aan wijnen en likeuren doet. Een mix van stijlen met als resultaat een boerenbedrijf met een visie op duurzaamheid en economisch rendabel zijn. Hier lease je wijnstokken, feest je mee tijdens de oogst en krijg je kwaliteitswijn met eigen etiket!
Maar goed die boer en die cijfers! De toekomst laat zich niet rekenen. Dat zien we elke dag in de eurocrisis. Hoe ziet die boer er in de toekomst uit? Neem de trend van de urban gardening. Zelfs op brandtrappen in LA en NY hangen inmiddels de tomaten en komkommers. Wat nou als de boer van grootschalig naar lokaal gaat. Niet meer voor de grote markt, maar voor de lokale markt gaat!
Nieuw boeren en koeknuffelaars
Stel nou eens dat die boer afspraken maakt met de bewoners van het dorp of de regio. De samenstelling van zijn gewassen en veestapel co-creert. Bewoners roepen wat ze hebben willen, boer zorgt ervoor. Vaste productieafspraken en op voorhand verkocht! En nog mooier, misschien gaan bewoners wel wat mee boeren. Meewerken in de dorpsgroententuin. Zorgen voor de dieren, wat koeknuffelen en ga zo maar door. Voor je het weet wordt de boer het nieuwe recreatie- voedings- en zorggebied.
De ’21 century farmer’, dat bekt ook lekker! Een dichtbij, ik weet precies hoe het groeit, duurzame boer. Voor je het weet heb je een nieuw businessmodel voor het boerenbedrijf. Een in communities denkende boer! Denk anders en zie daar de nieuwe herrijzende boer.
Versla die cijfers!
Vul voor boer ‘zorg’ in en laat je verrassen door nieuwe zorgmodellen die niet gebukt gaan onder grootschaligheid en zakelijk overgeorganiseerde procedures. Laat die nietszeggende cijfers toch voor wat ze zijn. Zeker als ze gekoppeld worden aan het lekker bekkende ‘schokkende ’. Cijfers zijn alleen schokkend binnen hun eigen stukje werkelijkheid. Het zijn markeringen van zich wijzigende tijden! Versla de cijfers! De toekomst maak jezelf !
