In een zoektocht naar wat als goed en kwaad bestemd kan zijn, een complot met de Duivel of jouw lot behoort te zijn, zal de grootste boosdoener ook zijn zachte kanten kunnen onthullen. Laat je leiden zonder vooroordelen, alleen dan zal je nieuwe waarheden kunnen vinden: want wat is eigenlijk goed en wat is kwaad? 

Het onafhankelijke dat ons menselijk maakt. Laten we dit vraagstuk eens met existentialistische en structuralistische ogen beschouwen. Vanuit het existentialisme zou onze existentie ons leiden naar een essentie, welke slechts tijdelijk is. Want wat de mens doet en bepaalt, schept een essentie voor de periode dat men zich hiermee bezighoudt. We hebben zelf de macht het tij te keren, een andere koers te gaan varen en een andere essentie tegemoet te gaan. Wij zijn vrij, in hoeverre we dat zelf durven aan te grijpen en trouw durven te zijn aan het onafhankelijke dat ons menselijk maakt.

Al zijn wij mensen altijd op zoek naar het zekere en vaste, de waarheid, een patroon dat van ons ‘iets’ maakt. We geven hierbij onze vrijheid op om een rol te kunnen vertolken, waarin wij onszelf kunnen verstoppen en in comfort kunnen vervallen. Want dat is precies waar wij mensen naar hunkeren, zekerheid: want zekerheid creëert rust. Echter is dat zekere, dat vaste patroon, nou juist de grootste vijand van de mens. Want wanneer wij uit gaan van het zekere, neigen we in mijn ogen naar het gemiddelde. Want het zekere, moet een patroon zijn waar mensen aan kunnen voldoen.
Je moet een rol kunnen vertolken waaraan wij kunnen gewennen, wat wij kunnen leren en waarin wij dingen netjes kunnen opvolgen, gehoorzamen of opleggen: we belanden in het structuralisme. Alles wat hiervan afwijkt is in ieder geval niet goed, soms zelfs gevaarlijk. Zo streven wij in onze ogen naar vooruitgang, welke we doormiddel van een zekerheid, een patroon, alleen maar stagneren.

Het creëren van onmenselijke machines

Wij houden onszelf fantastisch voor de gek: de mens maakt zichzelf onmenselijk door een patroon op te leggen, een bepaald soort eisende maatschappij te bedenken. En die door mensen gecreëerde maatschappij, weet onszelf nu te temmen.
De Wolkenatlas representeert hierbij ons streven naar het perfecte patroon, het creëren van volmaaktheid, het dus eigenlijk creëren van machines.
Want laten we nou eens eerlijk zijn tegen onszelf: onafhankelijkheid is onbevangen en valt maar zeer slecht in een patroon te stoppen. Dit onafhankelijke houdt ons menselijk, uniek en vooruitstrevend. Een patroon daarentegen geeft ons zekerheid, die ons stapje voor stapje van deze onbevangenheid durft te beroven. Wij worden hierin aangepast, tot we kunnen voldoen aan een patroon en afwijkende gedachtes eerder kunnen uitsluiten. Wij mensen, streven naar onmenselijkheid. Toch is er een verband te vinden. Want dit onafhankelijke, de drijfveer van ons individuele bestaan, laat ons toch ook zeker hunkeren naar een bestemming, waarin wij uiteindelijk wel tot rust kunnen komen. Wij mensen worden verleid door het willen voldoen en het slagen, het succesvol afronden: het beloningssysteem geleerd door een maatschappij.

De Wolkenatlas en De Diepe Wildernis: De Wegen, staan lijnrecht tegenover elkaar. De Diepe Wildernis: De Wegen, laat ons de gevolgen van onbevangenheid zien, terwijl De Wolkenatlas ons de gevaren voorschotelt van het streven naar het perfectioneren van een systeem, het zekere.
In De Diepe Wildernis: De Wegen wordt het leven van een bandiet, een ‘Jaqunco’ beschreven. Hij verteld drie aaneengesloten dagen over wat hij meegemaakt heeft. De schrijver luistert, zegt het hele boek geen woord. De Jaqunco praat, zonder enige vorm van structuur, over zijn verdiensten. Pas als het boek uitgelezen is kun je de touwtjes aan elkaar gaan knopen en moet je het boek eigenlijk nogmaals lezen om het te kunnen begrijpen. De schrijver schrijft enorm poëtisch, virtuoos en laat de zoektocht naar wat goed en kwaad zou zijn doorsijpelen. Want wat is eigenlijk goed en kwaad? Kan je eigenlijk wel bezeten worden door de Duivel of is dit slechts een excuus voor het veroorloven van wangedrag?

Goed en kwaad is een illusie

Als je het mij vraagt is goed en kwaad een illusie. Opnieuw een patroon, opgelegd door een overheersende maatschappij die een massa in toom weet te houden. Je handelt naar de normen en waarden die je zijn aangeleerd vanaf je eerste aanraking met het menselijke bestaan. Goed en kwaad is een norm die is ontwikkeld als een soort manier om mensen vredig naast elkaar te kunnen laten leven. Alleen: onderschat het belang hiervan niet!
Zonder goed en kwaad, en enig patroon, dat ons houvast kan bieden voor het functioneren van een samenleving, zou ons bestaan wellicht haar tijdelijke essentie niet eens kunnen ontdekken of belemmeren.
Misschien, moeten we de maatschappij, het patroon, het goede en het kwade, anders benaderen:
De perfecte maatschappij moet geen streven meer zijn, maar slechts een wenkend perspectief.